ZWROT PROWIZJI: KREDYT HIPOTECZNY A KREDYT KONSUMENCKI – Praktyczne przykłady

PYTANIE: Rzecznik Finansowy otrzymał zapytanie od klienta, Pani Hanny, czy w przypadku umowy kredytu konsumenckiego zawartej w dniu 10 października 2018 r. i  wcześniej spłaconej 12 lutego 2020 r. należny jest zwrot części prowizji w związku z  wcześniejszą spłatą kredytu konsumenckiego?

ODPOWIEDŹ: Tak, zwrot jest należny. W związku z wcześniejszą spłatą kredytu konsumenckiego kredytobiorca może skorzystać z uprawnienia przyznanego na mocy art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim. Zwrot prowizji jest należny w wysokości wprost proporcjonalnej do pozostałego okresu spłaty z umowy.

Podstawa prawna: art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim: W przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą;

PYTANIE: Do Rzecznika Finansowego zgłosił się Pan Przemysław, zawarł z bankiem dwie umowy kredytu gotówkowego:

1. w 2013 r. na kwotę 10 000 zł z prowizją w wysokości 1000 zł, okres spłaty 5 lat, kredyt spłacony całkowicie po 2 latach;
2. w 2015 r., na kwotę 20 000 zł z prowizją w wysokości 2000 zł, okres spłaty 5 lat, kredyt spłacony całkowicie po 2 latach (2017 r.);

Bank uznał, że w przypadku pierwszej z umów zwrot prowizji się nie należy, bowiem umowa została spłacona przed dniem 16 maja 2016 r., tj. przed dniem wydania stanowiska Rzecznika Finansowego  i  Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 16 maja 2016 r. dotyczącym obniżenia całkowitego kosztu kredytu w związku z wcześniejszą spłatą. W  przypadku drugiej z umów  bank zwrócił proporcjonalną część prowizji. Czy stanowisko podmiotu jest prawidłowe?

 

ODPOWIEDŹ: Nie. Zwrot jest należny dla obu wcześniej spłaconych umów. W chwili zawarcia umów obowiązywała ustawa o kredycie konsumenckim, w tym regulacja dotycząca zwrotu kosztów w związku z wcześniejszą spłatą kredytu konsumenckiego. Podmiot rynku finansowego nie ma podstaw prawnych, aby uzależniać wypłatę od innej, arbitralnie ustalonej daty.

 

Podstawa prawna: art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim: W przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą;

PYTANIE: Rzecznik Finansowy otrzymał wniosek o podjęcie interwencji wobec instytucji pożyczkowej. Klient w 2009 r. zawarł umowę pożyczki na okres 3 lat i uiścił prowizję w  wysokości 600 zł. Umowę spłacił wcześniej, już po jednym roku. Pożyczkodawca odmówił zwrotu pozostałej części prowizji. Czy  stanowisko podmiotu jest prawidłowe?

 

ODPOWIEDŹ: Tak. W chwili zawarcia umowy obowiązywała ustawa o kredycie konsumenckim z dnia 20 lipca 2001 r. (Dz.U. nr 100 poz. 1081 z późn. zm.). Ustawa ta nie przewidywała uprawnienia do obniżenia całkowitego kosztu kredytu w przypadku jego wcześniejszej spłaty. Ustawę o kredycie konsumenckim z 2011 r. stosujemy do stosunków prawnych powstałych po jej wejściu w życie, czyli umów zawartych po dniu 18 grudnia 2011  r.

 

Podstawa prawna: art. 66 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim: Do umów zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe;

PYTANIE: Rzecznik Finansowy otrzymał zapytanie od klienta jednego z banków Pana Tomasza, który wskazał, że w 2013 r. zawarł umowę pożyczki gotówkowej na kwotę 100 000 zł na dowolny cel. Umowa ta zabezpieczona była hipoteką umowną na nieruchomości należącej do kredytobiorcy. Bank odmówił zwrotu części prowizji, mimo iż w nazwie umowy było słowo „pożyczka”, a nie „kredyt hipoteczny”. Czy  stanowisko Banku ma uzasadnienie prawne?

 

ODPOWIEDŹ: Tak. To nie tytuł umowy, a jej treść decyduje o tym, czy dana umowa jest umową pożyczki, umową kredytu konsumenckiego czy umową kredytu hipotecznego. Zgodnie z ustawą o kredycie konsumenckim z dnia zawarcia umowy: w zakresie umów o kredyt zabezpieczony hipoteką […] stosuje się art. 22, art. 23, art. 29, art. 35, art. 35a i art. 46 ustawy o kredycie konsumenckim. W związku z powyższym do umów zabezpieczonych hipoteką nie stosuje się przepisów ustawy o kredycie konsumenckim dotyczących obniżenia kosztu kredytu w związku z wcześniejszą spłatą (art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim). Oznacza to, że stanowisko przedstawione przez Bank znajduje swoje uzasadnienie w przepisach prawa. W dniu zawarcia umowy nie obowiązywała ustawa o kredycie hipotecznym, która uzasadniałaby żądanie Pana Tomasza.

 

Podstawa prawna: art. 4 ust. 2 pkt 1 ustawy o kredycie konsumenckim obowiązujący od dnia 18 grudnia 2011 r. do dnia 21 lipca 2017 r.: W zakresie (…) umów o kredyt zabezpieczony hipoteką oraz pożyczki zabezpieczonej hipoteką, z wyjątkiem umów odwróconego kredytu hipotecznego zawartych na podstawie ustawy z dnia 23 października 2014 r. o odwróconym kredycie hipotecznym, stosuje się art.  22, art. 23, art. 29, art. 35, art. 35a i art. 46, art. 85 ust. 2 ustawy o kredycie hipotecznym: Do umów o kredyt hipoteczny oraz umów o kredyt konsumencki, zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe;

PYTANIE: Pani Joanna zawarła umowę kredytu hipotecznego w dniu 21 czerwca 2015 r. Kredyt był na kwotę 300 000 zł, z okresem spłaty 30 lat. Bank pobrał prowizję w wysokości 5000 zł. Konsumentka otrzymała spadek po babci, który pozwolił jej na całkowitą spłatę kredytu hipotecznego w dniu 30 września 2017 r. Bank odmówił zwrotu części prowizji w związku z wcześniejszą spłatą kredytu hipotecznego powołując się na przepisy obowiązujące w chwili zaciągania zobowiązania. Czy jego stanowisko jest prawidłowe?

 

ODPOWIEDŹ: Tak. Umowa została zawarta przed wejściem w życie ustawy o  kredycie hipotecznym tj. przed dniem 22 lipca 2017 r. W tamtym czasie do umowy kredytu hipotecznego zastosowanie miały tylko niektóre przepisy ustawy o kredycie konsumenckim. Uprawnienie do zwrotu części kosztów w związku z wcześniejszą spłatą kredytu nie obowiązywało w odniesieniu do kredytów hipotecznych. Zgodnie z  ustawą o kredycie hipotecznym, która weszła w życie w dniu 22 lipca 2017 r. „do umów o kredyt hipoteczny oraz umów o kredyt konsumencki, zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy,  stosuje się przepisy dotychczasowe”.

 

Podstawa prawna: art. 85 ust. 2 ustawy o kredycie hipotecznym: Do umów o kredyt hipoteczny oraz umów o kredyt konsumencki, zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe;

PYTANIE: Do Rzecznika Finansowego zgłosił się Pan Jan. W 2018 r. zawarł umowę kredytu hipotecznego na 15 lat na zakup domu, w którym aktualnie mieszka. Przy zawarciu umowy uiścił prowizję w wysokości 8000 zł. Niedawno sprzedał zabytkowy samochód i posiada środki na całkowitą spłatę kredytu. Czy należy mu się częściowy zwrot prowizji w przypadku całkowitej spłaty kredytu przed upływem 15 lat?

ODPOWIEDŹ: Tak. Jeśli Pan Jan spłaci całkowicie kredyt, to kredytodawca powinien mu zwrócić proporcjonalną część prowizji przypadającą na okres od dnia dokonania całkowitej spłaty kredytu do dnia ostatecznej spłaty określonej w umowie. Umowa została zawarta po wejściu w życie ustawy o kredycie hipotecznym, która przewiduje uprawnienie do zwrotu części pozaodsetkowych kosztów kredytu, w tym prowizji w związku z wcześniejszą spłatą kredytu.

Podstawa prawna: art. 39 ust. 1 ustawy o kredycie hipotecznym: W przypadku spłaty całości kredytu hipotecznego przed terminem określonym w umowie o kredyt hipoteczny całkowity koszt kredytu hipotecznego ulega obniżeniu o odsetki i inne koszty kredytu hipotecznego przypadające za okres, o który skrócono obowiązywanie tej umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą

Jeśli kredytodawca nie zwrócił Ci należnej prowizji, możemy Tobie pomóc w następujący sposób:

1. Przed skierowaniem sprawy do sądu możesz:

• złożyć do Rzecznika Finansowego wniosek o przeprowadzenie postępowania interwencyjnego. (link – postępowania interwencyjne).

• złożyć wniosek o  przeprowadzenie postępowania polubownego.  (link – postępowania polubowne).

2. Po skierowaniu sprawy na drogę sądową możesz złożyć wniosek do Rzecznika Finansowego o przedstawienie istotnego poglądu dla sprawy. (link)

Możesz skorzystać z  kalkulatora przedterminowej spłaty kredytu konsumenckiego, dla oszacowania wysokość roszczenia. (link)

Rzecznik Finansowy zastrzega, że kalkulator ma charakter wyłącznie orientacyjny i nie może stanowić podstawy do ustalenia wysokości roszczenia przysługującego przeciwko podmiotowi rynku finansowego, jak również wysokości żądania w postępowaniu sądowym.