W dniu 8 czerwca 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok w sprawie C – 570/21 (wyrok TSUE). W wyroku TSUE stwierdził, że pojęcie „konsumenta” obejmuje osobę, która zawarła umowę kredytu do użytku częściowo związanego z jej działalnością gospodarczą lub zawodową, a w części niezwiązanego z tą działalnością – jeżeli cel działalności gospodarczej lub zawodowej jest tak ograniczony, że nie jest on dominujący w ogólnym kontekście tej umowy.
Stanowisko Rzecznika Finansowego
Rzecznik Finansowy podziela stanowisko wyrażone przez TSUE w wyroku. Zdaniem Rzecznika Finansowego właściwe sądy powinny w zawisłych przed nimi sprawach szczegółowo badać okoliczności ilościowe oraz jakościowe przy dokonywaniu oceny czy gospodarczy cel umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej jest tak ograniczony, że nie jest on dominujący w ogólnym kontekście umowy kredytowej.
Link do wyroku TSUE:
Wyrok TSUE z dnia 8 czerwca 2023 r. w sprawie C-570/21
Wyrok dotyczy pytań zadanych przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli w Warszawie, który zwrócił się do TSUE z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
- Czy art. 2 lit. b) dyrektywy 93/13 oraz jej motywy należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwiają się one zaliczeniu do definicji »konsumenta« osoby prowadzącej działalność gospodarczą, która zawarła wspólnie z kredytobiorcą nieprowadzącym takiej działalności umowę kredytu indeksowanego do waluty obcej, przeznaczonego do użytku po części gospodarczego jednego z kredytobiorców, a po części niezwiązanego z jego działalnością gospodarczą, i to nie tylko w sytuacji, gdy użytek gospodarczy jest na tyle marginalny, iż odgrywa jedynie nikłą rolę w ogólnym kontekście danej umowy, przy braku znaczenia, iż pozagospodarczy aspekt ma charakter dominujący?
- W razie pozytywnej odpowiedzi na pytanie pierwsze, czy art. 2 lit. b) dyrektywy 93/13 oraz jej motywy należy interpretować w ten sposób, że zawarte w tym przepisie pojęcie »konsumenta« obejmuje także osobę, która w chwili podpisania umowy prowadziła działalność gospodarczą, zaś drugi kredytobiorca takiej działalności w ogóle nie prowadził, a następnie obie te osoby zawarły z bankiem umowę kredytu indeksowanego do waluty obcej, którego kapitał został częściowo wykorzystany na cel gospodarczy jednego z kredytobiorców, a po części na cel niezwiązany z prowadzoną działalnością gospodarczą, w sytuacji, gdy użytek gospodarczy nie ma charakteru marginalnego i nie odgrywa jedynie nikłej roli w ogólnym kontekście umowy kredytu, przy czym pozagospodarczy aspekt ma charakter dominujący, a bez wykorzystania kapitału kredytu na cel gospodarczy nie byłoby możliwe jego udzielenie na cel pozagospodarczy?”
W stanie faktycznym sprawy rozpoznawanej przez sąd odsyłający środki przeznaczone na cele związane z działalnością gospodarczą jednego z kredytobiorców stanowiły 35% wypłaconej kwoty, zaś 65 % środków było przeznaczonych na cele konsumpcyjne, niezwiązane z działalnością gospodarczą kredytobiorców (w przeważającym stopniu na remont nieruchomości). Celem związanym z działalnością gospodarczą jednego z kredytobiorców była spłata zobowiązań związanych z prowadzeniem tej działalności. Co istotne, kredytobiorca wymagał spłaty tych zobowiązań, jako warunek zawarcia umowy kredytu.
W wyroku TSUE stwierdził, że art. 2 lit. b) dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że pojęcie „konsumenta” w rozumieniu tego przepisu obejmuje osobę, która zawarła umowę kredytu do użytku częściowo związanego z jej działalnością gospodarczą lub zawodową, a w części niezwiązanego z tą działalnością, wspólnie z innym kredytobiorcą, który nie działał w ramach swojej działalności gospodarczej lub zawodowej, jeżeli cel działalności gospodarczej lub zawodowej jest tak ograniczony, że nie jest on dominujący w ogólnym kontekście tej umowy.
Ponadto w wyroku TSUE wskazał, że art. 2 lit. b) dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że w celu ustalenia, czy dana osoba jest objęta zakresem pojęcia „konsumenta” w rozumieniu tego przepisu, a w szczególności, czy gospodarczy cel umowy kredytu zawartej przez tę osobę jest tak ograniczony, że nie jest on dominujący w ogólnym kontekście tej umowy, sąd odsyłający jest zobowiązany uwzględnić wszystkie istotne okoliczności towarzyszące tej umowie, zarówno ilościowe, jak i jakościowe, takie jak w szczególności podział wykorzystania pożyczonego kapitału na działalność zawodową i pozazawodową, a w przypadku większej liczby kredytobiorców okoliczność, że tylko jeden z nich realizuje cel gospodarczy lub że kredytodawca uzależnił udzielenie kredytu przeznaczonego na cele konsumenckie od częściowego przeznaczenia pożyczonej kwoty na spłatę długów związanych z działalnością gospodarczą lub zawodową.
Powyższe oznacza, że status konsumenta mogą posiadać także osoby, które zaciągnęły kredyt również w celu związanym z prowadzoną działalnością gospodarczą, nawet w przypadku, gdy cel ten nie ma charakteru na tyle marginalnego, iż odgrywa on jedynie nikłą rolę w ogólnym kontekście danej umowy. Jednocześnie jednak cel ten nie powinien być dominujący względem części przeznaczonej na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności. Decydujące o tym będą okoliczności faktyczne sprawy, które powinien zbadać pod tym kątem sąd ją rozpoznający.