Działalność Rzecznika Finansowego w Czechach

Organizacja i finansowanie czeskiego urzędu Rzecznika Finansowego były modyfikowane w ciągu 17 lat działalności tego urzędu.  Zmiany wynikały m.in. z negatywnej oceny przez Komisję Europejską i Europejski Bank Centralny modelu, który nie zapewniał niezależności tej instytucji. Od 2011 r. sposób powoływania czeskiego ombudsmana jest podobny do obecnie obowiązującego w Polsce.

Treść analizy

Czeski urząd Rzecznika Finansowego został powołany dnia 1 stycznia 2003 r. przed przyjęciem Czech do Unii Europejskiej. Ustanowienie tej instytucji podyktowane było koniecznością harmonizacji ustawodawstwa unijnego i krajowego w szczególności w kwestii konieczności zapewnienia pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich. Okazało się jednak, że sposób funkcjonowania i finansowana Urzędu Rzecznika Finansowego został wkrótce poddany krytyce. Zrobiły to Komisja Europejska i Europejski Bank Centralny (EBC) w raportach konwergencji za lata 2006 – 2008. Głównym problemem był fakt, że początkowo koszty funkcjonowania Urzędu Rzecznika Finansowego ponoszone były przez Czeski Bank Centralny. W praktyce uprawnienia Rzecznika Finansowego wykonywane były przez pracowników Czeskiego Banku Centralnego, którzy zostali oddelegowani do wykonywania tego typu zadań. Bank centralny nadzorował w pewnym sensie wydatki i rachunkowość Urzędu Rzecznika Finansowego.

W Raporcie konwergencji przygotowanym przez Europejski Bank Centralny w części dotyczącej oceny Republiki Czeskiej podniesiono, że bank centralny nie może finansować zobowiązań sektora publicznego. Dodatkowo wskazano, że system funkcjonujący w Czechach nie zapewniał niezależności Rzecznika Finansowego.

Natomiast w raporcie o konwergencji z roku 2008 przygotowanym przez Komisję Europejską wskazano na brak zgodności ustawodawstwa czeskiego z regulacjami prawa wspólnotowego m.in. w aspektach niezależności banku centralnego oraz zakazu finansowania ze środków banku centralnego wydatków związanych z funkcjonowaniem urzędu Rzecznika Finansowego. Wskazano, że tego typu konstrukcja poddaje w wątpliwość niezależność ze względu na współzależności instytucjonalne podmiotów, które mają odrębne zadania i cele.

W związku z uwagami przedstawionymi w raportach o konwergencji Czechy zostały zobowiązane do zmiany swojego ustawodawstwa w zakresie organizacyjnego i finansowego usytuowania Urzędu Rzecznika Finansowego. W efekcie 1 lipca 2011 r. powołano Biuro Rzecznika Finansowego w formie agencji rządowej. Zgodnie z nowymi regulacjami RF jest powoływany przez Rząd na wniosek Ministra Finansów. Na stanowisko RF może być powołana osoba spełniająca określone prawem wymagania, w tym ciesząca się dobrą reputacją oraz posiadająca wyższe wykształcenie prawnicze oraz potwierdzenie pięcioletniego doświadczenia na rynku finansowym lub w zakresie ochrony konsumentów na rynku finansowym. To zasady podobne do obowiązujących obecnie w Polsce.

Więcej szczegółów w analizie dostępnej pod poniższym linkiem.